Kunstwerk 'Tot elke prijs' ingehuldigd ter herdenking van de vissersopstand in 1887

Share this:

Kunstenares Martine Vyvey ontwierp het kunstwerk 'Tot elke prijs', als eerbetoon aan de vissers die in augustus 1887 in opstand kwamen. Het protest van de Oostendse vissers werd hardhandig neergeslagen en er vielen vijf doden. Het monument krijgt nu een vaste plaats op de Winston Churchillkaai, vlakbij het station en de Visserskaai.

De vissersopstand uit 1887 was een sociaal protest van de Oostendse vissers en hun families tegen de slechte werk- en leefomstandigheden. De problemen in de visserij verergerden gaandeweg in de jaren 1880. Aan de basis van het protest lag de oneerlijke concurrentiestrijd tussen de Vlaamse en Engelse vissers, een gebrek aan investeringen in de haven en de frustratie over het verouderd materiaal en technieken in vergelijking met de omliggende landen. De armoedige omstandigheden waarin veel vissers leefden, vormen een schril contrast met het mondaine Oostende en de grote bouwprojecten die in dezelfde periode onder impuls van koning Leopold II werden uitgebouwd.

Eerbetoon en herdenking aan een pijnlijke episode uit de Oostende geschiedenis

Op 23 augustus 1887 kwam het tot schermutselingen tussen de vissers en de ordediensten, naar aanleiding van een Brits schip dat (goedkope) vis kwam lossen in de Oostendse vismijn. Het toenmalige stadsbestuur droeg de burgerwacht op om de opstand "tot elke prijs" neer te slaan, uit vrees dat de onrust zou uitdijen naar de rest van de stad, waar op dat moment ook Leopold II verbleef. Vijf doden en acht zwaargewonden waren de bloederige tol van twee dagen verzet. Nadien volgde een harde repressie, want 80 deelnemers aan de opstand kregen gevangenisstraffen en boetes opgelegd. Pas 10 jaar later zouden de eerste infrastructuurwerken aan de haven starten. James Ensor stond tijdens de opstand in de menigte en wijdde later verschillende werken aan deze gebeurtenissen.

Als eerbetoon en als herdenking aan dit hardhandig neergeslagen protest, plaatst Stad Oostende nu het beeld ‘Tot elke prijs'. De sculptuur staat vanaf nu aan de Winston Churchillkaai, vlakbij het station en de Visserskaai. Deze prominente plek in de publieke ruimte, met dagelijks heel wat passage, toont aan dat Stad Oostende de confrontatie met het verleden wil blijven aangaan, ook met de pijnlijke episodes uit de geschiedenis van de stad. Een permanente en zichtbare herdenking van de Vissersopstand kan mee helpen om dit verhaal levend te houden, ook bij jongere generaties.

Net als de muurschildering van Matthias Schoenaerts, kan 'Tot elke prijs' ook gezien worden als een tegenbeeld voor het ruiterstandbeeld van Leopold II aan de Drie Gapers. Bij die compositie staan links de beeldengroep 'Dank van de Kongolezen' en rechts de beeldengroep 'Hulde van de Oostendse vissersbevolking'. Het nieuwe beeld zorgt er nu voor dat in de publieke ruimte ook een ander aspect van de geschiedenis getoond wordt.

Kunstenares Martine Vyvey

Het beeld dat door de Oostendse kunstenares Martine Vyvey gemaakt werd, stelt een visser voor die achterover tuimelt, getroffen door het dodelijke geweld van de gendarmerie en de burgerwacht. In het lichaam zijn openingen te zien, als verstilde brandmerken van de kogelgaten die het leven uit hem wegbliezen. De sierlijke gestalte danst op het ritme van de getijden de universele dodendans, grillig als patronen van kellen (watergeulen) in het natte zand. De kunstenares schenkt ook een bronzen maquette van het originele beeld aan Stad Oostende.

Martine Vyvey volgde een opleiding aan de Stedelijke Kunstacademie van Oostende en Brugge. Beweging is een steeds terugkerend thema in werk van de beeldhouwster. De ritmiek van het menselijk lichaam heeft haar steeds intens geboeid en ligt aan de basis van haar beeldhouwwerken in cortenstaal en brons.